Vier fouten die je niet wilt maken als startend leidinggevende
Stel je voor: het is maandagochtend. Je loopt voor het eerst het schoolgebouw binnen in je nieuwe rol als schoolleider. Je kent de weg, je kent de gezichten. En toch voelt alles ineens anders. Mensen kijken nét iets langer naar je. Je hoort iemand zachtjes zeggen: “Dat is ‘m dus.” Je hartslag versnelt. Want ja, je bent nu de leidinggevende.
Herkenbaar? Voor veel startende leidinggevenden is die eerste periode een intense mix van trots, spanning en onzekerheid. Het voelt als een sprong in het diepe — en die sprong is prachtig én uitdagend tegelijk.
In dit blog neem ik je mee langs vier veelvoorkomende fouten die ik keer op keer zie bij startende schoolleiders. Fouten die begrijpelijk zijn, maar wel gevolgen kunnen hebben voor jouw geloofwaardigheid, de sfeer in je team en het vertrouwen dat mensen in jou hebben.
Fout 1: Denken dat jij de expert moet zijn
Ik zie het vaak gebeuren. Iemand is jarenlang een bevlogen leraar of coördinator geweest. Gepassioneerd, kundig, geliefd. En dan komt de logische volgende stap: een leiderschapsrol. Vaak met de gedachte: “Ik weet hoe het moet, want ik heb het jarenlang zelf gedaan.”
En dat is precies waar het mis kan gaan.
Als startend leidinggevende hoef je niet de beste te zijn in alles wat er in jouw school gebeurt. Sterker nog: als je jezelf positioneert als dé expert, neem je onbewust ruimte in die juist aan je team toebehoort. Medewerkers voelen zich dan minder vrij om hun ideeën te delen of eigen keuzes te maken. Terwijl goed leiderschap juist begint met luisteren, nieuwsgierig zijn en ruimte geven.
Laat je team weten dat je waardeert wat zij meebrengen. Stel vragen als: “Hoe pak jij dit aan?” of “Wat werkt volgens jou het beste?” Niet alleen haal je hiermee waardevolle inzichten op — je bouwt ook aan vertrouwen. Aan samenwerking. En aan een teamcultuur waarin ieders stem ertoe doet.
Wees niet bang om te zeggen: “Dat weet ik niet.” Dat is geen zwakte. Dat is leiderschap.
Fout 2: Geen keuzes durven maken
Toen ik zelf ooit begon als leidinggevende, herinner ik me nog goed dat ik me het liefst overal een beetje in wilde mengen, maar nergens écht kleur durfde te bekennen. Want stel je voor dat ik de verkeerde keuze maakte… Wat zouden mensen dan van me denken?
Die kramp hoor ik ook vaak terug bij beginnende schoolleiders. De angst om te sturen. Om knopen door te hakken. Om op een besluit te gaan staan.
Toch is precies dát wat je team nodig heeft. Richting. Kaders. Zekerheid. Niet vanuit controle of macht, maar vanuit visie. Vanuit het lef om verantwoordelijkheid te nemen, ook als niet iedereen meteen instemt met je keuze.
En nee — je hoeft echt niet alles al te weten. Niemand verwacht van jou dat je in je eerste maanden al precies weet hoe je alle problemen oplost. Wat mensen wél van je verwachten, is dat je bereid bent om te leren. Dat je durft te staan voor waar je in gelooft. En dat je je keuzes uitlegt met openheid en betrokkenheid.
Een schoolleider die zichzelf ziet als een lerende leider — en die die lerende houding zichtbaar maakt — bouwt sneller vertrouwen dan iemand die doet alsof alles onder controle is. Wees dus niet bang om fouten te maken. Wees bang om stil te blijven staan.
Fout 3: De vriend van iedereen willen zijn
Je hebt jarenlang zij aan zij gewerkt met collega’s. Je lunchte samen, je lachte samen, je mopperde samen. En nu… ben je hun leidinggevende.
Dat is ongemakkelijk. Want natuurlijk wil je die warme sfeer vasthouden. Natuurlijk wil je dat mensen je aardig vinden. Maar als je niet oppast, loop je in een valkuil die veel beginnende leiders kostbare energie kost: de behoefte om ieders vriend te blijven.
Leiderschap vraagt om nabijheid én begrenzing. Je kunt best een goede, warme relatie hebben met je teamleden zonder elke dag met hen aan tafel te schuiven. Soms is het nodig om bewust even afstand te houden. Niet omdat je beter bent, maar omdat je een andere rol hebt. En vanuit die rol moet je soms beslissingen nemen die niet populair zijn. Dat hoort erbij.
Als je te veel op de stoel van de vriend blijft zitten, maak je het jezelf moeilijk op het moment dat je moet bijsturen, aanspreken of moeilijke boodschappen brengen. En je maakt het je teamleden ook lastig — want wie is er dan eigenlijk verantwoordelijk?
Durf dus leiderschap te tonen. Menselijk, betrokken, duidelijk. Wees vriendelijk, maar niet altijd de vriend.
Fout 4: Denken dat je perfect moet zijn
Misschien herken je dit ook wel: je zit op zondagavond nog even je notities door te nemen. Alles moet kloppen. De eerste teamvergadering mag niet misgaan. Je wilt een goede indruk maken. Geen fouten. Geen gedoe. Alles strak in de hand.
En precies daar ontstaat een ander groot risico: perfectionisme.
De druk die je jezelf oplegt om het perfect te doen, kan verlammend zijn. Want je voelt voortdurend het oordeel van buiten. De verwachting. De lat die je zelf torenhoog hebt gelegd. Maar de realiteit is: leiderschap ís niet perfect. Het is rommelig. Onvoorspelbaar. En vol leermomenten.
Elke fout die je maakt, is een kans op groei. Iedere keer dat je struikelt, krijg je de kans om op te staan — sterker, wijzer, menselijker.
En belangrijker nog: als jij laat zien dat je ook fouten maakt, geef je je team impliciet toestemming om dat ook te doen. Daarmee creëer je een cultuur waarin leren en proberen centraal staan. Waarin het oké is om het even niet te weten. Waarin groei belangrijker is dan gelijk hebben.
Verwar streven naar kwaliteit niet met streven naar perfectie. Dat is een subtiel, maar essentieel verschil.
Tot slot – Leiderschap is een vak dat je leert door het te doen
Misschien loop je nu met twijfels rond. Misschien voel je je onzeker over hoe je het doet. Dat is volkomen normaal. Leiderschap is geen aangeboren talent. Het is een vak. Een ambacht. Iets wat je ontwikkelt met vallen en opstaan.
Vergeet nooit: je bent niet gekozen omdat je perfect bent. Je bent gekozen omdat mensen iets in jou zagen. Potentie. Betrokkenheid. Lef.
Blijf jezelf. Blijf leren. Zoek een mentor of coach als je ergens tegenaan loopt. Vraag feedback. En gun jezelf de tijd. Leiderschap is geen sprint. Het is een reis. En jij bent onderweg — precies waar je moet zijn.
Worstel je zelf met één van deze valkuilen? Je bent niet de enige.
In mijn begeleiding van startende schoolleiders zie ik deze thema’s dagelijks terug. En ik weet ook: zodra je hier bewust mee aan de slag gaat, verandert er iets wezenlijks in hoe je werkt — en hoe je wordt gezien.
Heb je behoefte aan een klankbord of wil je sterker starten in je rol als leidinggevende? Laat het me weten. Ik help je graag verder.
Heb je een vraag over dit blog of wil je een opmerking plaatsen? Neem dan contact met ons op via onderstaande knop.
René Rensen I De Onderwijskapitein
Het is de missie van De Onderwijskapitein om leidinggevenden in het onderwijs te helpen hun leiderschap te versterken. Ik zorg voor Focus, Rust en Structuur zodat jij geïnspireerd leiding kunt geven aan jouw team én aan de schoolontwikkeling.