Leiderschap begint met je mindset

Mindset bepaalt hoe je kijkt naar jezelf, je team en de uitdagingen die op je pad komen. In dit blog neem ik je mee in wat mindset precies is, waarom het ertoe doet voor jou als leidinggevende in het onderwijs, en hoe je deze bewust kunt ontwikkelen om jezelf en je team sterker te maken.

Wat is mindset eigenlijk?

Mindset is simpel gezegd de manier waarop je denkt over je kwaliteiten, je leervermogen en je mogelijkheden. De bekendste theorie komt van psycholoog Carol Dweck. Zij onderscheidt twee typen mindset:

• Een fixed mindset: je gelooft dat je talenten en capaciteiten vastliggen. Fouten maken voelt als falen, en kritiek wordt vaak als persoonlijke aanval ervaren.

• Een growth mindset: je gelooft dat je jezelf kunt ontwikkelen door inzet, leren en doorzetten. Fouten zijn leermomenten en uitdagingen zijn groeikansen.

Mindset is dus geen trucje of positieve mantra. Het gaat over diepgewortelde overtuigingen die bepalen hoe jij reageert in de dagelijkse realiteit van het schoolleiderschap.

En laten we eerlijk zijn: die dagelijkse realiteit is vaak complex, intens en veranderlijk.

Mindset in leiderschap: waarom het ertoe doet

Als leidinggevende ben je voortdurend in beweging. Je bent aanspreekpunt, richtinggever, sparringpartner, en soms ook bliksemafleider. Hoe jij je rol invult, wordt sterk beïnvloed door je mindset.

Sta je open voor feedback? Zie je weerstand als probleem of als kans? Geef je fouten toe – ook als ze pijnlijk zijn? Al deze vragen raken direct aan jouw overtuigingen over leren, groei en leiderschap.

Een schoolleider met een growth mindset:

• Durft kwetsbaar te zijn en leert van fouten

• Moedigt teamleden aan om risico’s te nemen en nieuwe dingen te proberen

• Straalt vertrouwen uit in het leervermogen van anderen

Een schoolleider met een fixed mindset daarentegen:

• Vermijdt risico’s om gezichtsverlies te voorkomen

• Kiest liever voor zekerheid dan voor vernieuwing

• Oordeelt sneller over collega’s (“zij kunnen dat gewoon niet”)

Je mindset is dus bepalend voor het klimaat dat je schept. En daarmee voor het leerklimaat in de hele school.

Wat je mindset zegt over hoe je met uitdagingen omgaat

In het onderwijs zijn uitdagingen eerder regel dan uitzondering. Personeelstekorten, beleidsveranderingen, kritische ouders, werkdruk, inspectiebezoek, of een team dat niet goed samenwerkt – je herkent ze vast.

Hoe je als leider reageert op zulke situaties zegt veel over je mindset.

Een fixed mindset denkt:
“Waarom overkomt dit míj nou weer? Ik ben hier niet geschikt voor. Dit is niet mijn probleem.”

Een growth mindset denkt:
“Dit is pittig, maar wat kan ik hiervan leren? Wie of wat heb ik nodig om hiermee om te gaan?”

Het verschil zit niet in de zwaarte van het probleem, maar in de manier waarop je ernaar kijkt. En dat perspectief is te trainen.

De invloed van jouw mindset op het team

Jouw mindset werkt besmettelijk. Hoe jij kijkt naar leren, fouten maken en ontwikkelen, zet de toon voor je team. Als jij laat zien dat het oké is om iets nog niet te kunnen, geef je ruimte aan anderen om ook lerend te zijn.

Dat werkt twee kanten op:

• Een team waarin fouten besproken mogen worden zonder schaamte, groeit sneller.

• Een leidinggevende die altijd perfect wil zijn, creëert een cultuur waarin niemand durft te experimenteren.

Als jij als leider een growth mindset laat zien in je gedrag, stimuleer je een schoolcultuur waarin nieuwsgierigheid, reflectie en groei vanzelfsprekender worden. Dat is de basis voor een lerende organisatie – en dus voor duurzame onderwijskwaliteit.

Mindset en veranderkracht

Veranderen in het onderwijs is geen luxe, maar noodzaak. Toch is veranderen zelden eenvoudig. Plannen botsen op patronen, systemen op gevoelens. En vaak ook op overtuigingen.

Een fixed mindset zegt bij verandering:

“Dit werkt toch niet.”
“Wij doen het al jaren zo.”
“Dat past niet bij onze school.”

Een growth mindset vraagt:

“Wat willen we leren?
Wat houdt ons nu nog tegen?
Wat kunnen we vandaag wél doen om in beweging te komen?”

Veranderen vraagt dus meer dan een plan. Het vraagt leidinggevenden met een open, lerende houding. Mindset is daarin geen bijzaak – het is de fundering.

Praktische stappen om je mindset als leider te versterken

Misschien denk je nu: “Interessant… maar hoe verander ik mijn mindset?”
Goede vraag. Je mindset veranderen is geen kwestie van een knop omzetten. Maar je kunt wel bewust stappen zetten. Bijvoorbeeld deze:

1. Herken je eigen patronen

Vraag jezelf af: wanneer denk ik in beperkingen? Welke overtuigingen blokkeren mijn groei? Wat vermijd ik – en waarom?

2. Vervang oordelen door vragen

In plaats van “dit lukt niet”, probeer: “wat heb ik nodig om dit op te lossen?”
Train jezelf in open vragen stellen – aan jezelf én aan anderen.

3. Reflecteer dagelijks op je leerervaringen

Wat heb ik vandaag geleerd als leider? Waar ging ik buiten mijn comfortzone? Wat wil ik morgen anders doen?

4. Maak leren zichtbaar in je team

Bespreek fouten als waardevolle ervaringen. Geef ruimte aan reflectie. Vier groei – ook als het klein is.

Door deze stappen te integreren in je leiderschap, ontwikkel je niet alleen je eigen mindset, maar stimuleer je ook de mindset van je team.

Mindset als kompas voor krachtig en toekomstgericht leiderschap

Mindset is niet zweverig, niet soft, en zeker geen hype. Het is een krachtige lens waardoor je kijkt naar jezelf, je team en de toekomst.

Als leidinggevende in het onderwijs sta je voor grote uitdagingen. Juist dan heb je een mindset nodig die niet alleen standhoudt, maar groeit. Een mindset die ruimte geeft aan ontwikkeling, die fouten verwelkomt als leerkansen en die niet bang is om ongemak te omarmen als opstap naar verandering.

Dus:

• Waar zit jouw groei nog

• Wat zou er veranderen als je jezelf en je team vaker het voordeel van de twijfel gunt

• Welke kleine stap kun jij vandaag zetten om je mindset te versterken?

Want laten we eerlijk zijn: leiderschap wordt pas echt krachtig… als het van binnenuit groeit.