Je kunt geen team leiden als je jezelf niet leidt

vervolg van het blog

En sindsdien blijft hij hangen. Niet alleen bij mij, maar ook bij veel schoolleiders die me berichten stuurden.

Omdat het precies raakt aan een pijnlijk inzicht:

Hard werken brengt je niet dichter bij het leiderschap waar je naar verlangt.
Hard werken brengt je vooral verder bij jezelf vandaan.

En dat is precies waar dit blog over gaat.

Hard werken maakt je druk — niet effectief

De meeste schoolleiders die ik coach werken keihard. Ze doen méér dan in hun functieomschrijving staat.

Ze dragen méér dan redelijk is.
Ze zijn er altijd — voor hun team, voor ouders, voor bestuur, voor leerlingen.

Maar ergens onderweg gebeurt er iets wat niemand hen vertelt.

Hoe harder je werkt, hoe smaller je leiderschap wordt.

Niet omdat je niet goed bent in je werk.
Maar omdat je leiderschap verkleint zodra jij in overlevingsmodus schiet.

Hard werken lijkt even nobel, maar het kost je:

• overzicht

• rust

• wijsheid

• ruimte om te reflecteren

• en daarmee de essentie van leiderschap zelf
  
  

Een uitgeputte leidinggevende kan geen krachtig leiderschap tonen — hoe goed je intenties ook zijn.

Leiderschap vraagt namelijk geen inspanning. Leiderschap vraagt aanwezigheid.

Een team kan niet groeien als de leider op is

Er is iets wat teams feilloos voelen: jouw staat van zijn.

Ze voelen wanneer jij helder bent.
Ze voelen wanneer jij haast hebt.
Ze voelen wanneer jij er echt bent — en wanneer je vooral bezig bent met brandjes blussen.

En dat heeft direct invloed op:

• de sfeer

• de opbrengsten

• de samenwerking

• het eigenaarschap

• en het tempo van ontwikkeling
  
  

Een team wordt nooit sterker dan het niveau van bewustzijn van de leidinggevende.

En daarom is dit misschien wel de belangrijkste zin van dit hele artikel:

Je kunt geen team leiden als je jezelf niet leidt.

Zelfleiderschap: de basis die veel schoolleiders overslaan

Zelfleiderschap is de vaardigheid die bepalend is voor alles wat je daarna doet als schoolleider.

Zelfleiderschap betekent:

• dat je je eigen energie bewaakt

• dat je je aandacht organiseert

• dat je je grenzen beschermt

• dat je bewust kiest waar je tijd in investeert

• dat je ritme creëert in plaats van chaos te managen
  
  

Het is de voorwaarde om überhaupt leiding te kunnen geven. En toch wordt het bijna nooit onderwezen.

Je leert alles over kwaliteitszorg, gesprekkencycli en planningen.

Maar niemand vertelt je: “Je leiderschap stort in als jij geen regie hebt over jezelf.”

De vier pijlers van zelfleiderschap

…en waarom ze het fundament van goed schoolleiderschap vormen:

1. Energiebeheer — jouw leiderschap begint bij binnenkomst

Energie is geen luxe. Het is jouw gereedschap.

Niet jouw kennis, niet jouw ervaring, niet jouw to-do’s.

Maar jouw energie bepaalt of je:

• rustig blijft bij een hectische ochtend

• heldere gesprekken voert met een teamlid

• goede beslissingen neemt

• grenzen kunt stellen

• en met aandacht naar je team kunt kijken
  
  

Een leider zonder energie reageert. Een leider met energie leidt.

Je team voelt jouw energie sneller dan jouw woorden.

2. Aandachtsmanagement — je belangrijkste leiderschapsvaardigheid

Aandacht is jouw schaarste nummer één.
Niet tijd.
Niet geld.
Niet kennis.

Aandacht.

Want waar je aandacht is, daar gaat je leiderschap naartoe.

Als jouw aandacht versnipperd is, wordt jouw leiderschap versnipperd.
Als jouw aandacht geleefd wordt, wordt jouw leiderschap geleefd.

En precies daarom ondermijnt hard werken je leiderschap.

Want hoe harder je rent, hoe minder aandacht je overhoudt voor wat er écht toe doet:

• kwaliteit

• cultuur

• ontwikkeling

• relaties

• richting
  
  

Je kunt geen goed gesprek voeren met een vol hoofd.
Je kunt geen visie bewaken terwijl je brandjes blust.

Aandacht bepaalt de kwaliteit van je leiderschap.

3. Grenzen — de beschermlaag van jouw professionaliteit

Te hard werken begint bijna altijd bij te open grenzen:

• te veel ja’s

• te veel beschikbaarheid

• te veel reageren

• te weinig delegeren

• te weinig bewaken van je rol
  
  

Grenzen zijn geen ego. Grenzen zijn geen blokkade. Grenzen zijn leiderschap.

Want grenzen beschermen:

• jouw energie

• jouw aandacht

• jouw ruimte voor reflectie

• jouw vermogen om verstandig te reageren
  
  

Grenzen zet je niet tégen je team, maar vóór je team.

Als jij niet bewaakt wat belangrijk is, dan doet de waan van de dag het voor je.

4. Ritme en reflectie — de verborgen motor van groei

Alle sterke schoolleiders die ik begeleid, hebben één ding gemeen: Ze nemen tijd om stil te staan.

Niet als luxe. Maar als strategie.

Reflectie is waar ontwikkeling ontstaat. Reflectie is waar rust ontstaat. Reflectie is waar inzicht ontstaat.

Het is onmogelijk om richting te geven zonder reflectie.
En toch is reflectie vaak het eerste wat verdwijnt als het druk wordt.

Wie geen tijd heeft om te reflecteren, heeft ook geen tijd om te sturen.

Het effect: jouw leiderschap wordt de standaard voor je team

Een krachtige schoolleider beïnvloedt niet alleen taken of processen.
Een krachtige schoolleider beïnvloedt de hele cultuur.

Want dit gebeurt als jij jezelf leidt:

• Je team wordt rustiger.

• Er ontstaat minder gedoe.

• Mensen nemen meer eigenaarschap.

• De communicatie wordt helderder.

• De kwaliteit van lessen stijgt.

• De energie in de school verandert.
  
  

Jij bent de vertaling van de visie.
Jij bent het tempo van de school.
Jij bent de toon van het gesprek.
Jij bent het kompas waar anderen zich op oriënteren.

Een schoolleider die zichzelf leidt, tilt de hele school omhoog.

De kernvraag

Hoe zorg jij dat je elke dag klaar bent om te leiden?

Stel jezelf elke ochtend deze vraag:

“Wat heb ik vandaag nodig om aanwezig en effectief te zijn als leidinggevende?”

En aan het einde van de dag:

“Waar heb ik vandaag leiding gegeven omdat ik mezelf goed geleid heb?”

Het antwoord op deze twee vragen bepalen voor 80% de kwaliteit van jouw leiderschap.

Slot

Je school heeft jou nodig op je best — niet op je drukst

Hard werken maakt je zichtbaar.
Maar zelfleiderschap maakt je waardevol.

Je team heeft niet jouw inspanning nodig.

Ze hebben jouw richting nodig.
Jouw rust.
Jouw overzicht.
Jouw wijsheid.

Jij bent het kompas.
Zorg dat jij elke dag goed afgesteld staat.

Als je hier de komende weken één ding uit meeneemt, laat het dit zijn:

Je kunt geen team leiden als je jezelf niet leidt.

👉 Wil je weten hoe je dat concreet doet, zonder te verzanden in de waan van de dag? Download dan mijn e-book "Wat altijd tijd tekort met je doet" en ontdek hoe je met de FOCUS-formule rust, structuur en eigenaarschap creëert.

Download dit e-book hier: https://www.onderwijskapitein.nl/aanvragen-e-book

Jouw dag, jouw koers, jouw leiderschap.