Waarom jouw school niet verder komt door hard werken (maar wél door leiderschap)

vervolg van het blog

Maar ergens van binnen knaagt het.

Want als hard werken genoeg zou zijn, dan had je allang meer rust gevoeld. Dan was je al bij die stip op de horizon die je zo graag wilt bereiken met jouw school. Dan was je al de schoolleider die je diep vanbinnen weet dat je kunt zijn.

En toch blijf je in diezelfde cyclus hangen: druk, vol, reactief.

Er is een pijnlijke waarheid die bijna niemand hardop zegt, maar die elke schoolleider vroeg of laat moet leren:

Hard werken houdt de school draaiend.
Maar leiderschap brengt de school vooruit.

Hard werken: de motor die draait maar nergens heen vaart

Laat ik duidelijk zijn: hard werken is niet het probleem. In het onderwijs is het zelfs onvermijdelijk. Maar hard werken heeft één grote beperking:

Het is reactief.

Het gaat over vandaag, deze les, deze mail, dit incident, deze ouder, dit roosterprobleem.

Hard werken zorgt dat de boel blijft functioneren. Het is alsof je aan de peddels trekt in een roeiboot. Je blijft wel in beweging, maar je bepaalt niet echt waar je heengaat — je bent vooral bezig om níét stil te vallen.

En precies dat is de valkuil voor leidinggevenden in het onderwijs.

• Je denkt dat je jezelf bewijst door zichtbaar hard te werken.

• Je denkt dat je respect opbouwt door altijd beschikbaar te zijn.

• Je denkt dat jouw waarde ligt in hoeveel problemen je oplost.

Maar het resultaat?

Je komt elke dag ’s avonds thuis met het gevoel dat je wéér vooral hebt gedraaid — in plaats van geleid.

Hard werken houdt het systeem in stand.
Maar het verandert niets aan de oorzaken van werkdruk, teamafhankelijkheid of gebrek aan richting.

Het is alsof je elke dag de lekkende kraan blijft opdweilen, maar nooit het gesprek voert over reparatie.

Leiderschap: het verschil tussen blijven drijven en koers zetten

Waar hard werken vooral gaat over reageren, gaat leiderschap over richting.

Leiderschap is:

• kiezen

• prioriteren

• afbakenen

• verwachtingen helder maken

• een team bouwen dat zelfstandig kan draaien

• besluiten nemen die rust brengen, niet meer druk
  
  

Leiderschap is het werk dat je doet vóórdat het probleem zich voordoet — niet erná.

Leiderschap is de vuurtoren. Hard werken is de roeispaan.

Je hebt ze allebei nodig, maar alleen één van de twee bepaalt de koers.

Een voorbeeld dat ik dagelijks zie bij schoolleiders:
De schoolleider die stopt met brandjes blussen, maar begint met het bouwen van systemen — overlegstructuren, heldere kaders, duidelijke rollen — zodat brandjes nauwelijks nog ontstaan.

Dat is het verschil tussen energie lekken of energie opbouwen.
Tussen een team dat op jou leunt of een team dat naast jou staat.
Tussen doordraaien en vooruitkomen.

De drie valkuilen waardoor schoolleiders blijven hangen in ‘hard werken’

Elke schoolleider die ik coach, loopt vroeg of laat tegen dezelfde drie patronen aan:

1. Alles zelf willen doen

Je denkt dat je sneller klaar bent als je het zelf even oppakt.
Maar in werkelijkheid leer je je team afhankelijkheid aan.

2. Geen tijd maken voor visie

Visie is nooit dringend.
En daardoor wint de waan van de dag altijd van de koers van morgen.

3. Te weinig leiderschapsruimte geven

Leerkrachten wachten op toestemming, collega’s komen bij jou voor elk antwoord, het MT beweegt pas als jij de eerste stap zet.

Deze drie valkuilen houden schoolleiders gevangen in het harde werken — en sluiten de deur naar leiderschap.

De noodzakelijke leiderschapsswitch: van doen naar sturen

Een school groeit niet omdat jij harder werkt.
Een school groeit omdat jij anders werkt.

Dat vraagt een shift.
Een mentale sprong.
Een herijking van wat jouw werk ís.

Hier zijn de drie leiderschapsverschuivingen die elke schoolleider moet maken:

1. Van druk → naar doelgericht

Drukte is vaak het resultaat van onduidelijkheid.
Doelgericht werken begint met één simpele vraag:
Wat is nu het allerbelangrijkste?

Niet morgen.
Niet volgens de inspectie.
Nu.

2. Van problemen oplossen → naar systemen bouwen

Je kunt problemen blijven fixen.
Of je kunt de oorzaak aanpakken en een systeem ontwerpen dat problemen voorkomt.

Rust ontstaat nooit door oplossen.
Rust ontstaat door structureren.

3. Van vol hoofd → naar duidelijke kaders

Jij hoeft niet overal over na te denken.
Dat is precies waarom kaders bestaan.

Hoe duidelijker jij bent, hoe zelfstandiger je team wordt.
En hoe meer ruimte jij creëert voor leiderschap in plaats van werkdruk.

Hoe leiderschap de school vooruitbrengt – de 5 effecten

Wanneer je deze leiderschapsswitch maakt, gebeurt er iets bijzonders in je school.
De energie verandert. De cultuur verandert. De resultaten veranderen.

Dit zijn de vijf effecten die ik telkens opnieuw zie:

1. De professionele cultuur stijgt

Leerkrachten nemen meer verantwoordelijkheid, denken mee, durven keuzes te maken en staan sterker.

2. Eigenaarschap groeit

Minder “Mag ik dit wel?”
Meer “Ik heb dit opgepakt, kijk even mee?”

3. Werkdruk daalt

Niet omdat er minder werk is — maar omdat er meer helderheid is.
Helderheid is de grootste stressverlager in het onderwijs.

4. Leerlingontwikkeling krijgt focus

Geen twintig projecten meer.
Geen versnipperde energie.
Wel één koers waar iedereen naartoe werkt.

5. Jij blijft duurzaam inzetbaar

Jij kunt beter beslissingen nemen, bent minder moe, hebt meer overzicht en maakt leiderschapskeuzes in plaats van overlevingsmanoeuvres.

Dit is het effect van echte leiderschapstijd.
Dit is het verschil tussen draaien en vooruitgaan.

Mini-oefening – Jouw Koerskaart voor Leiderschap

Neem 3 minuten. Pak pen en papier of je notities-app.

Vraag 1

Wat deed ik deze week dat vooral de school draaiende hield?

Vraag 2

Wat deed ik deze week dat de school vooruit bracht?

Vraag 3

Welke leiderschapskeuze kan ik morgen maken die mijn team meer ruimte geeft en mij meer leiderschapstijd oplevert?

Klein begint groot.
Één keuze vandaag kan een hele schoolweek veranderen.

Conclusie – Het moment van jouw sprong

Terug naar die ochtendscène. Jij hoort bij de groep schoolleiders die elke dag hun uiterste best doen. Daar mag je trots op zijn.

Maar je weet ook dat jouw echte impact ligt in iets anders dan hard werken.

Je school heeft geen nóg hardere werker nodig.
Je school heeft een leider nodig.
Iemand die koers durft te zetten, keuzes durft te maken, rust durft te brengen.

Hard werken houdt de school draaiend.
Maar leiderschap brengt de school vooruit.

En dát is jouw volgende stap.
Niet meer uren.
Maar meer richting.

👉 Wil je weten hoe je dat concreet doet, zonder te verzanden in de waan van de dag? Download dan mijn e-book "Wat altijd tijd tekort met je doet" en ontdek hoe je met de FOCUS-formule rust, structuur en eigenaarschap creëert.

Download dit e-book hier: https://www.onderwijskapitein.nl/aanvragen-e-book

Jouw dag, jouw koers, jouw leiderschap.