Sturen op Koers – Leiderschap vraagt om reflectie en regie

Sturen is de vijfde stap van de FOCUS-Formule™, en misschien wel de belangrijkste. Want als je niet bijstuurt, verlies je alsnog de richting — zelfs als je de eerste vier stappen goed hebt gezet.

Sturen is het vermogen om te reflecteren, te evalueren en bewust bij te sturen op basis van wat je ziet, voelt en leert. Niet op automatische piloot, maar met aandacht en regie.

Leiderschap vraagt zelfcorrectie

We vragen in het onderwijs voortdurend reflectie van anderen: leerlingen, leraren, teams. Maar hoe vaak pas jij als leidinggevende zelf reflectie toe op je eigen gedrag, keuzes en koers?

Leiderschap vraagt om een continue afstemming tussen waar je naartoe wilt, waar je nu staat en wat daarvoor nodig is.

Dat doe je niet één keer per jaar in een functioneringsgesprek met jezelf. Dat doe je dagelijks, wekelijks, voortdurend.

Sturen is geen zware managementtaak. Het is een gewoonte. Een houding. Een manier van blijven kijken naar jezelf, je doelen en je impact.

En dat begint met de bereidheid om jezelf onder de loep te nemen.

De Waan van de Dag keert altijd terug

Zelfs als je hebt gefilterd, geordend, geconcretiseerd en uitgevoerd, zul je merken: de Waan van de Dag keert altijd terug.

Er komt een week waarin alles omvalt. Er komt een dag waarop het niet lukt. Er komt een moment waarop je van je pad raakt.

Dat is niet het probleem. Het probleem is als je het niet merkt.

Sturen zorgt ervoor dat je blijft zien wanneer je afdwaalt. Dat je signalen opmerkt. Dat je bewust kiest of je je koers aanpast — of je weer scherp stelt op waar je ook alweer voor ging.

Het is jouw interne kompas. En jij bent degene die het afleest.

Zonder reflectie glij je terug in drukte

Veel schoolleiders werken keihard, maar hebben geen enkel ritme van reflectie. Ze rennen van week naar week, taak naar taak, zonder ooit echt stil te staan.

En wie niet stilstaat, ziet niet waar het wringt.

Sturen betekent niet dat alles perfect moet. Het betekent dat je jezelf regelmatig de ruimte geeft om te zien wat werkt — en wat niet.

Als je niet reflecteert, neem je de chaos als norm. Dan accepteer je structurele overbelasting als ‘gewoon zo gaat het nu eenmaal’.

Maar als je wél reflecteert, ontdek je keuzeruimte. Mogelijkheden. Verbeterpunten. Ruimte om anders te handelen.

Sturen is leiderschap in spiegelbeeld

Sturen begint bij jezelf. Niet bij je team. Niet bij je bestuur. Niet bij de context.

Vraag jezelf regelmatig af:

• Waar geef ik op dit moment mijn aandacht aan?

• Draagt dat bij aan mijn missie?

• Waar wijkt mijn gedrag af van mijn intentie?

• Wat moet ik aanpassen om terug op koers te komen?

Deze vragen zijn geen luxe. Ze zijn leiderschap.

Want als jij als leider jezelf niet bijstuurt, hoe kun je dan verwachten dat je team zich ontwikkelt?

Waarom we reflectie overslaan

De meest gehoorde reden? Geen tijd.

Maar reflectie hoeft niet groots of ingewikkeld te zijn. Het vraagt vooral om de bereidheid om te stoppen met rennen en even te kijken.

Het kan al in vijf minuten per dag. Of in een vast moment aan het eind van de week. Als het maar gebeurt.

En misschien nog belangrijker: het vraagt om mildheid. Sturen is niet jezelf afstraffen. Het is jezelf bijsturen. Vanuit bewustzijn. Vanuit verantwoordelijkheid. En vanuit de wens om het morgen beter te doen.

Maak sturen onderdeel van je ritme

Hoe vaker je reflecteert, hoe natuurlijker het wordt. Maak er dus een gewoonte van.

Sluit je werkdag af met een kort moment van terugkijken. Wat werkte vandaag? Wat niet? Wat vraagt mijn aandacht morgen?

Reserveer wekelijks een moment om je week te evalueren. Wat waren je successen? Waar zat je grootste ruis? Wat wil je anders aanpakken?

En plan maandelijks een moment om naar het grotere plaatje te kijken. Waar sta je in je jaarplan, je persoonlijke doelen, je teamontwikkeling?

Je hoeft het niet allemaal in één keer goed te doen. Maar je moet wel blijven kijken.

Want sturing komt niet vanzelf. Die kies je. Iedere dag opnieuw.

Leiderschap dat stuurt, straalt rust uit

Een leider die reflecteert, straalt iets uit. Rust. Regie. Aandacht.

En dat werkt door. In je team. In de schoolcultuur. In de manier waarop anderen omgaan met verandering.

Als jij laat zien dat bijsturen normaal is, geef je je team de ruimte om dat ook te doen. Je creëert een leerklimaat waarin ontwikkeling niet bedreigend is, maar vanzelfsprekend.

Sturen is daarmee niet alleen een vorm van zelfleiderschap. Het is ook een krachtig signaal. Een cultuurdrager.

Wat je morgen al kunt doen

Begin klein. Je hoeft je hele werkstructuur niet om te gooien.

Plan aan het eind van je dag vijf minuten reflectietijd. Schrijf op:

• Wat gaf mij vandaag energie?

• Wat trok energie weg?

• Wat ga ik morgen anders doen?

Of start je dag met één gerichte stuurvraag: “Wat vraagt vandaag écht mijn aandacht, en hoe zorg ik dat dat ook gebeurt?”

Deze eenvoudige momenten maken het verschil tussen doordraven en bijsturen. Tussen overleven en leidinggeven.

Tot slot

Met Sturen ronden we de FOCUS-Formule™ af. Maar in werkelijkheid is dit het begin.

Want focus vasthouden is geen project. Het is een doorlopend proces.

Elke dag opnieuw vraagt jouw leiderschap om koersbewustzijn. Om richting. Om reflectie.

En het mooie is: je hoeft het niet perfect te doen. Je hoeft alleen maar bewust te blijven.

Vandaag om 12.00 uur lanceer ik het e-book en de online training “De FOCUS-Formule in de praktijk.” volgt vanmiddag om 16.00 uur.

Voor schoolleiders die willen bouwen. Leidinggevenden die willen groeien. Leidinggevenden die koers willen houden, ook als de wind draait.

Maar vandaag: stuur. En weet dat je daarmee het verschil maakt. Niet alleen voor jezelf. Maar voor je hele school.