De Kracht van Kiezen – Waarom Jij Niet Alles Hoeft te Doen

Aan het einde van zo’n dag vraag je je af: Wat heb ik vandaag eigenlijk gedaan?

De kans is groot dat je vooral gereageerd hebt. Op anderen. Op vragen. Op situaties. En dat je nauwelijks bewust gekozen hebt waar je je tijd, aandacht en energie aan hebt besteed.

Dat is geen persoonlijke tekortkoming. Het is een structureel probleem waar veel schoolleiders mee worstelen. En het begint bij één gemiste vaardigheid: filteren.

Filteren: de vergeten leiderschapsvaardigheid

Leiderschap vraagt om richting. En richting vraagt om het lef om te kiezen. Maar in de praktijk kiezen veel schoolleiders vooral alles. Ze zeggen ja uit loyaliteit, betrokkenheid, plichtsgevoel of de angst om anderen teleur te stellen.

Het gevolg? Ze lopen leeg. Niet omdat ze niet capabel zijn, maar omdat hun aandacht wordt versnipperd over taken, projecten, vragen en overleggen die niet allemaal bijdragen aan hun kerndoelen.

Filteren is het vermogen om te onderscheiden wat wél en wat níet bijdraagt aan je leiderschap. Het is het durven stellen van grenzen. Het maken van keuzes die soms confronterend zijn. Het is leiderschap tonen — niet alleen naar anderen, maar vooral naar jezelf.

Zonder deze vaardigheid raak je de regie kwijt. En zonder regie verdwijnt je leiderschap in de dagelijkse maalstroom van operationele drukte.

Alles is belangrijk — maar niet voor jou

Eén van de grootste valkuilen in het onderwijs is het idee dat álles belangrijk is. Natuurlijk wil je het goed doen voor je team, je leerlingen, ouders, bestuur, inspectie. Maar zodra je alles gelijkwaardig belangrijk maakt, wordt niets echt prioriteit.

Dat is precies waarom filteren zo essentieel is. Het stelt je in staat om prioriteiten te stellen die passen bij jouw rol als schoolleider.

Want ja — alles lijkt belangrijk. Maar niet alles hoort bij jou.

Je bent geen manusje-van-alles. Je bent geen eindstation voor alle vragen. Je bent een leider met een opdracht: richting geven, strategie bewaken, mensen in beweging krijgen.

Hoe meer je alles naar je toetrekt, hoe minder ruimte er overblijft voor datgene wat jouw leiderschap waardevol maakt.

De gevolgen van niet filteren

Als je niet filtert, gebeuren er twee dingen die je leiderschap structureel ondermijnen:

1. Je verliest overzicht en energie. Elke taak, elk verzoek en elk overleg dat je zonder filter toelaat, kost je aandacht en mentale bandbreedte. Je raakt overprikkeld, vermoeid en verliest scherpte.

2. Je werkt op de verkeerde niveaus. In plaats van aan strategisch beleid of teamontwikkeling, ben je brandjes aan het blussen of praktische vragen aan het beantwoorden. Je zakt weg in het operationele moeras.

Met andere woorden: je bent hard aan het werk, maar niet aan het juiste werk.

Filteren begint bij je leiderschapsopdracht

De enige manier om structureel beter te filteren, is door jezelf steeds weer de vraag te stellen: “Wat is mijn opdracht als leidinggevende?”

Maak die opdracht scherp. Formuleer ‘m in je eigen woorden. Schrijf ‘m op, hang ‘m op, herhaal ‘m dagelijks.

Want pas als je weet waar je naartoe werkt, kun je beginnen met keuzes maken.

Vragen die je helpen filteren:

• Draagt deze taak direct of indirect bij aan mijn leiderschapsdoelen?

• Ben ík de juiste persoon om dit op te pakken?

• Kan ik delegeren, uitstellen of loslaten?

• Wat zou ik doen als ik vandaag maar 50% van mijn tijd mocht gebruiken?

Waarom schoolleiders moeite hebben met nee zeggen

Veel schoolleiders vinden het moeilijk om te filteren omdat ‘nee’ zeggen voelt als falen. Je wil niet onbetrouwbaar overkomen. Je wil niet de sfeer verpesten. Je wil geen collega in de kou laten staan.

Dat is begrijpelijk. Maar leiderschap vraagt soms om ongemak. Niet om populair te zijn, maar om koers te houden.

Elke keer dat jij ‘ja’ zegt tegen iets dat niet bij jouw rol hoort, zeg je in feite ‘nee’ tegen iets wat er wél toe doet. En dat heeft een prijs. Op je energie. Je agenda. Je visie.

Daarom is filteren geen luxe, maar noodzaak.

Filteren in de praktijk: vier strategieën

1. Creëer een ‘filtercheck’ bij elk verzoek

Voer een vast intern ritueel in: voor elke taak of vergadering stel je jezelf de vraag of het past binnen jouw focus. Zo niet, dan zoek je een andere oplossing.

2. Werk met duidelijke weekprioriteiten

Kies elke week maximaal drie thema’s waarop jij je wilt richten. Dat kunnen strategische dossiers zijn, teamprocessen of beleidsvoorbereiding. Alles wat daar niet in past, krijgt lager prioriteit.

3. Baken je beschikbaarheid af

Beschikbaarheid is geen bewijs van leiderschap. Plan vaste blokken waarin je wél aanspreekbaar bent en bescherm de rest voor geconcentreerd werk.

4. Delegeer met vertrouwen

Delegeer niet alleen taken, maar ook verantwoordelijkheden. Geef anderen de ruimte én het vertrouwen om zelfstandig besluiten te nemen binnen hun rol.

Filteren vraagt oefening (en volharding)

Verwacht niet dat je van de ene op de andere dag meester bent in filteren. Het vraagt oefening, lef en soms wat weerstand. Maar hoe vaker je bewust kiest, hoe gemakkelijker het wordt.

En hoe meer je merkt wat het oplevert:

• Minder ruis in je hoofd.

• Meer tijd voor wat ertoe doet.

• Een duidelijker profiel als leider.

Jouw team zal het merken. Jouw bestuur zal het merken. En vooral: jijzelf zal het merken.

Tot slot: wat je morgen kunt doen

Laat dit blog geen theorie blijven. Kies vandaag nog één concrete actie:

👉 Actie 1: Maak een lijst van je terugkerende taken en zet erachter of ze bijdragen aan je leiderschapsopdracht.

👉 Actie 2: Formuleer jouw persoonlijke leiderschapsfocus in één krachtige zin. Bijvoorbeeld: “Ik geef richting aan het team en bouw aan duurzame onderwijskwaliteit.”

👉 Actie 3: Plan morgen 1 uur in voor alleen strategisch werk — en bescherm dat uur actief.

Filteren is niet alleen een vaardigheid. Het is een houding. Een vorm van zelfleiderschap. En de eerste sleutel tot focus, rust en regie in je werk als schoolleider.